«Η τέλεια καταιγίδα»: Κορονοϊός, βία και ψυχικές παθήσεις

*Ζέφη Δημαδάμα


Καθώς τα κύματα του κορονοϊού έρχονται και επανέρχονται δριμύτερα, δύο σκιώδεις πανδημίες φαίνεται να ακολουθούν: Η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας και η επιβάρυνση των ψυχικών παθήσεων.


Η απομόνωση στο σπίτι, σε συνδυασμό με ψυχολογικούς και οικονομικούς παράγοντες, πυροδοτεί κλίμα έντασης. Έρευνες υπογραμμίζουν ότι ενήλικες αναγνωρίζουν και αναφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία και την ευημερία, όπως δυσκολία στον ύπνο (36%), αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ ή στη χρήση ουσιών (18%) και επιδείνωση των χρόνιων παθήσεων (12%), λόγω ανησυχίας και άγχους.


Συγχρόνως, τα ποσοστά ανεργίας σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν αυξηθεί ραγδαία σε διψήφια ποσοστά. Εκατομμύρια ανθρώπων εντάσσονται στις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας για να αντιμετωπίσουν τη φτώχεια, ενώ μια παγκόσμια δραματική ύφεση προβλέπεται στο εγγύς μέλλον.


Όλα αυτά έχουν, δυστυχώς, επιπτώσεις και μάλιστα αρνητικές, καθώς εξελίσσεται ένα άνευ προηγουμένου κύμα ενδοοικογενειακής βίας και ψυχολογικής πίεσης. Τόσο παγκοσμίως όσο και σε κάποιες χώρες της Ε.Ε., τα καταγεγραμμένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατά ένα τρίτο την πρώτη εβδομάδα, μετά την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας!


Οι υπηρεσίες, οι οποίες υποστηρίζουν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και τους νοσούντες με ψυχικές ασθένειες, κινδυνεύουν να αποδυναμωθούν περισσότερο, εξαιτίας της υποχρηματοδότησής τους και της έλλειψης πόρων.


Η υγειονομική κρίση Covid-19 απαιτεί περισσότερους γιατρούς κάθε ειδικότητας, νοσηλευτές, περισσότερα νοσοκομεία και ΜΕΘ – άρα αύξηση της χρηματοδότησής τους, αντλώντας πόρους από άλλους τομείς ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση.


Όμως, η παραίτηση από τη στήριξη των δομών και των υπηρεσιών για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και των ανθρώπων με ψυχολογική επιβάρυνση είναι εξίσου εγκληματική. Πρέπει να επαναπροσδιοριστούν οι προτεραιότητες των κυβερνήσεων, η ανακατανομή των πόρων, να ενθαρρυνθούν διαφορετικές υπηρεσίες, να συνεργαστούν και να υποστηριχθούν μεταξύ τους όπως οι αστυνομικές Αρχές, οι δήμοι με τη «Βοήθεια στο σπίτι», ώστε να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι και «καχύποπτοι» στα ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας και ψυχικών επιβαρύνσεων.


Ταυτόχρονα, πρέπει να δημιουργηθούν πλατφόρμες ηλεκτρονικής επικοινωνίας με τις γυναίκες που χρειάζονται βοήθεια και καμπάνιες συνεχούς ενημέρωσης για τους τρόπους καταγγελίας και τις δυνατότητες στήριξης μετά την καταγγελία (δομές, υπηρεσίες υγείας, νομική υποστήριξη).


Εξαιρετικά υποστηρικτικοί και χρήσιμοι θα ήταν και οι επαγγελματίες στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας πρώτης γραμμής ψυχολογική υποστήριξη, με τηλεφωνικές και διαδικτυακές παρεμβάσεις.


Και σε αυτήν την περίπτωση θα μπορούσε να διασφαλιστεί η επικοινωνία με τη δημιουργία της «κοινωνικής φυσαλίδας» («social bubble»), ενός πλαισίου συνάντησης συγκεκριμένου και αυστηρά περιορισμένου αριθμού ατόμων (όπως σε Βρετανία, Γερμανία) μέσα στην καραντίνα, για τη δυνατότητα επαφής, καθώς και για την έγκαιρη αναγνώριση των «σημαδιών» (βίας ή ψυχικής διαταραχής) και, επομένως, έγκαιρης «χείρας βοηθείας» προς τους ευάλωτους, όπως και ο Παύλος Χρηστίδης πρόσφατα πρότεινε.


Ο Covid-19 δεν θα είναι η τελευταία έκτακτη ανάγκη που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε. Θα πρέπει να καταγράψουμε συστηματικά τα δεδομένα, να υλοποιήσουμε υπηρεσίες πρόληψης και καταστολής ανάλογων φαινομένων και να χρησιμοποιήσουμε τα διδάγματα που αντλήσαμε από αυτήν την πανδημία, για να προετοιμαστούμε και να ανταποκριθούμε καλύτερα σε άλλες
πολλαπλές κρίσεις στο μέλλον.


Αναπληρώτρια Εκπρόσωπος Τύπου ΚΙΝ.ΑΛ.

Αντιπρόεδρος Γυναικών Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος

Διδάσκουσα στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο